Reglement van Interne Orde van de Ethische Commissie
Ethiek in de kliniek
Ethiek: een zaak van álle zorgprofessionals in de gezondheidszorg
De laatste decennia merken we in verschillende sectoren in de samenleving een vernieuwde aandacht voor de ethische aspecten van werken en leven. Deze vernieuwde aandacht heeft zich zeker ook in de gezondheidszorg sterk laten voelen. Geen enkele gezondheidsvoorziening kan zich nog onttrekken aan de opdracht om de ethische dimensie van haar werking continu onder de loep te nemen. Als zorgverlener zijn we ons aan het bed van de patiënt misschien niet altijd bewust van onze belangrijke rol in het ethisch omgaan met de mens die ons op dat moment is toevertrouwd. Bij een ethische vraag staat niet het technische maar het menselijke, het menswaardige, centraal. Vragen als ‘wat mag ik doen?’ en ‘is dit verantwoord om te doen?’ kunnen ons helpen in geval we twijfelen of we wel goed bezig zijn. Is dit in het belang van de patiënt? Is dit goed voor deze mens? Kan ik hier als zorgverleners achter staan? Zou ik op dezelfde manier zorg geven indien deze patiënt mijn moeder, vader, kind, partner, … was? … Als we op deze vragen ‘ja’ kunnen antwoorden, hoeven we niet te twijfelen, dan is de basis voor een goede eerste-lijn ethische zorg reeds gelegd.
Soms ontstaan er echter grote ethische vraagstukken of complexe zorgsituaties waarop we als individuele zorgverlener geen antwoord hebben. Bij wet is elk ziekenhuis in België daarom reeds lange tijd verplicht om een Ethische Commissie te hebben, waarbinnen in samenspraak met alle betrokken medewerkers een forum wordt geschapen van ethische bespreekbaarheid en waar ook een gedeelde visie rond specifieke problemen kan uitgewerkt worden. Een Ethische Commissie is geen bijeenkomst in een ivoren toren waar alle voeling met de dagdagelijkse praktijk zou ontbreken. In de commissie gaat het in de eerste plaats om de kritische reflectie op belangrijke vragen die regelmatig in de hulpverlening en de dagdagelijkse praktijk aan bod komen. Daarbij worden achterliggende vragen naar boven gehaald en verhelderd.
Ethiek is dus veel meer dan een antwoord op een concrete vraag. Het is vooral een verdergaande verdieping en verbreding van de vraagstelling. Van daaruit en vanuit een afwegen van waarden die daarbij in het geding zijn en het kijken naar het probleem vanuit een 'open' mensbeeld, kan men binnen de commissie uiteindelijk komen tot een advies dat leidt tot een ethisch verantwoord handelen aan het bed van de patiënt. Een Ethische Commissie wil dus de ethische verantwoordelijkheid niet van de werkvloer weghalen of er in de plaats van treden door het probleem op een 'hoger niveau' te trekken. De confrontatie met ethische vraagstellingen is onweerlegbaar eigen aan de hulpverlening op de werkvloer zelf. Want in feite worden veel ethische gesprekken gevoerd rond het bed van de patiënt. De commissie zal er toe bijdragen om de ethische vraagstelling ten volle ernstig te nemen en wil daar dan ook ondersteuning bij bieden. Ethiek is dus zeker geen hoogdravend onderwerp dat enkel bestemd is voor de Ethische Commissie maar een wezenlijke dagdagelijkse zaak èn taak van alle zorgprofessionals in een ziekenhuis.
Ethische Commissie in Ziekenhuis Geel
De Ethische Commissie (EC) vergadert minimaal vier keer per jaar en behandelt allerlei onderwerpen. Zij schrijft adviezen aan onderzoekers of aan andere geledingen van het ziekenhuis en staat open voor vragen van iedereen. Zij buigt zich tevens over mogelijke stappenplannen en procedures op medisch-ethisch terrein. Gebeurtenissen of situaties die ethische vragen oproepen, kunnen door zowel personeelsleden als patiënten en familie aan de EC worden voorgelegd. Elk lid van de commissie kan hiervoor benaderd worden.
Leden van de Ethische Commissie van Ziekenhuis Geel
De ledenlijst van de Ethische Commissie vindt u hier.
Samenstelling
Zoals bepaald bij KB van 26 april 2007 bestaat de Commissie uit minstens 8 en maximaal 15 leden, die beide geslachten vertegenwoordigen, waaronder:
- een meerderheid aan artsen die aan het ziekenhuis verbonden zijn,
- minstens 1 huisarts die niet aan het ziekenhuis verbonden is,
- minstens 1 lid van het verpleegkundig personeel van het ziekenhuis,
- een jurist.
Autonomie van de EC
De hoedanigheid van lid van de Commissie is onverenigbaar met de volgende functies:
- algemeen directeur van het ziekenhuis,
- voorzitter Medische Raad,
- hoofdgeneesheer,
- hoofd verpleegkundig departement.
Betrokkenheid van externen
De Commissie kan op eigen initiatief of op verzoek van een lid, deskundigen met raadgevende stem uitnodigen op de vergadering, met het oog op een technische of inhoudelijke toelichting bij de bespreking van een specifiek probleem.
De functies van de Ethische Commissie
De opdrachten van de Ethische Commissie zijn drievoudig:
- een begeleidende en raadgevende functie met betrekking tot de ethische aspecten van de ziekenhuiszorg,
- een ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen inzake ethiek,
- een adviserende functie in verband met de ethische en wetenschappelijke evaluatie van protocollen met betrekking tot experimenten op mensen volgens de voorschriften van ICH Good Clinical Practice en de wettelijke bepalingen (Wet van 7 mei 2004).
De procedure voor het indienen van een studie/experiment of vraag naar ethisch advies
De procedure vindt u hier.
De vergaderingen van de Ethische Commissie
-
Aantal
De commissie vergadert minimaal 4x per jaar. Een aantal ethische problemen kunnen op vraag extra overleg vergen. In dat geval zal ook een schriftelijke vraag aan de EC gesteld worden en zal een dringende samenkomst geregeld worden.
-
Uitnodiging vergadering met agenda
In overleg met de voorzitter, bezorgt de secretaresse de agenda van de vergadering aan ieder lid van de EC vergezeld van alle nuttige of noodzakelijke documenten. Indien de omstandigheden dit vereisen, kunnen na het verzenden van de agenda of op de vergadering zelf nog agendapunten worden toegevoegd mits toestemming van de voorzitter.
-
Beslissingen/adviezen
De beslissingen en adviezen worden met meerderheid van stemmen genomen. In geval van staking van stemmen, is de stem van de voorzitter doorslaggevend.
Om geldig te kunnen beraadslagen, moet minstens de helft van de leden van de Ethische Commissie aanwezig zijn, behalve wanneer het te behandelen onderwerp dringend is en de uitnodiging met agenda dit ook zo vermeldt.
De adviezen met betrekking tot de begeleidende en raadgevende functie inzake de ethische aspecten van de ziekenhuiszorg EN de ondersteunende functie bij beslissingen over individuele gevallen inzake ethiek, zijn NIET bindend.
De verleende adviezen met betrekking tot de adviserende functie inzake ethische en wetenschappelijke evaluatie van protocollen inzake experimenten, zijn WEL bindend.
-
Discretie en geheimhouding
De vergaderingen van de EC zijn niet openbaar. De leden zijn gebonden aan een geheimhoudingsplicht. Deze plicht blijft na het lidmaatschap bestaan.
-
Verslagen
De verslagen van de vergadering worden door de secretaresse van de EC opgesteld en bezorgd aan alle leden. Op de eerstvolgende vergadering wordt dit verslag als eerste agendapunt ter goedkeuring voorgelegd. Indien nodig, worden wijzigingen aangebracht aan het verslag. De verslagen worden bewaard in het elektronisch archief. Het samenstellen en bewaren van het archief gebeurt door de secretaresse en dit in overleg met de voorzitter. Het elektronisch archief kan enkel geraadpleegd worden door de leden van de Ethische Commissie.
-
Rapportering
De EC legt jaarlijks rekenschap af van haar werkzaamheden in de vorm van:
A) een activiteitenverslag voor het Belgisch Raadgevend Comité voor Bio-ethiek via een online-formulier: https://apps.health.belgium.be/odin . Dit dient jaarlijks ingevuld en gevalideerd te zijn ten laatste op 28 februari. Er worden print-screens van het ingevulde formulier bewaard om deze toe te voegen als punt 3 in het jaarverslag (zie verder).
B) een jaarverslag voor (1) intern de voorzitter Raad van Beheer, de hoofdgeneesheer, de voorzitter Medische Raad en (2) extern de Nationale Raad van de Orde van de Geneesheren.
De inhoud van het jaarverslag
- data/uren vergaderingen
- leden EC Sint-Dimpna Ziekenhuis Geel
- lijst van de behandelde onderwerpen: experimenten en ethische thema’s
- communicatie en samenwerking
C) een financieel verslag voor het FAGG (federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten) conform artikel 6 van het Koninklijk besluit van 15 juli 2004 tot bepaling van de bijdragen te betalen in het kader van een verzoek om advies of toelating voor het uitvoeren van een klinische proef of een experiment. Dit rapport dient jaarlijks overgemaakt te worden aan het FAGG - zowel via email als per post - ten laatste in de loop van de maand mei.
Federaal agentschap voor geneesmiddelen en gezondheidsproducten:
Eurostation II - Victor Hortaplein 40/40 - 1060 BRUSSEL
ct.ec@fagg.be